Fecriati topluluğu, belli ilkeler etrafında bir araya gelen edebi topluluktur. Fecriaticiler eski edebiyatın yerine yeni bir edebiyat oluşturmak istemişlerdir. Ancak istedikleri gibi köklü değişiklikler yapamamış, her ne kadar servetifünuna tepki niteliğinde ortaya çıksalar da servetifünun edebiyatının devamı olmaktan öteye gidememişlerdir. Ancak edebiyatımızda ilk edebi topluluk olarak tarihe geçmişler ve servetifünun ile milli edebiyat arasında köprü görevi üstlenmişlerdir. ”Sanat, şahsi ve muhteremdir.” ilkesiyle hareket etmişlerdir. ”Sanat, sanat içindir.” ilkesi benimsenmiştir. Aruz ölçüsü kullanılmış, serbest müstezat geliştirilerek serbest nazma yaklaştırılmıştır. Terzarima ve sone gibi nazım şekilleri de kullanılmıştır. Arapça ve Farsça yüklü ağır ve ağdalı bir dil kullanılmıştır. Aşk, doğa gibi lirik konular işlenmiş, sembolizm akımının etkisi ile gerçeklerden uzak tasvirler yapılmıştır. Bu dönemin temsilcileri Ahmet Haşim, Tahsin Nait ve Emin Bülent Serdaroğlu’ dur. Fakat biz bu yazımızda MEB 11. sınıf edebiyat kitabı müfredatı gereği dönemin en güçlü sanatçısı Ahmet Haşim‘in edebi hayatını ve saf şiir anlayışını inceleyeceğiz:
SAF(ÖZ) ŞİİR ANLAYIŞI
Saf şiir, şiirde ses güzelliğine önem veren, anlamı ve anlatmayı arka plana atmayı tercih eden şairleri anlatmak için kullanılır, retorik önemsenmez. Sanatın form sorunu olduğuna inanan şairler için önemli olan iyi ve güzel şiir yazmaktır. Bu anlayışla kendilerine özgü özel imge düzeni oluştururlar. Özgün ve yaratıcı olan bu imgeler dilin mantığına uygun ve dilin anlam alanını genişletip dile yeni olanaklar sunacak bir yapıya sahiptir. En önemli temsilciler hatta öncüleri Ahmet Haşim ve Yahya Kemal Beyatlı’dır.
- Bir mesaj verme kaygısından uzak, amacı sadece güzellik olan şiirdir.
- Sanat için sanat, anlayışı ön plandadır.
- Bireysel konular işlenir.
- Anlam ikinci planda; duygu, sezgi, çağrışım gibi kavramlar ön plandadır.
- Tema doğrudan verilmez aksine okura hissettirilir.
- Ses ve musiki önemlidir.
- İç ahenge önem verilir.
- Sözcükler genellikle mecaz anlamları ile kullanılır.
- İçsel ve düşsel bir yaklaşım söz konusudur.
- Kapalı bir anlatımı yeğlerler.
- Şiir, soylu bir sanat olarak kabul edilir.
- Şiirde biçim endişesi duyulur.
- Sembolizmin etkisi bulunmaktadır.
AHMET HAŞİM
- Modern Türk şiirinin kurucularından biridir.
- Fecr-iati topluluğunun en önemli şairlerinden biridir.
- Şairlik üzerindeki başarısı sadece kendi döneminde değil tüm edebi dönemlerde konuşulmuştur.
- Fecriati topluluğu dağılınca bağımsız olarak eserler vermeye devam etmiştir.
- ”Sanat için sanat.” ilkesini benimsemiştir.
- Aşk, çocukluk anıları, doğa, hayal, ölüm gibi bireysel konuları tema almıştır.
- İç ahenk ve musikiyi önemsemiştir.
- Bütün şiirlerinde ölçü olarak aruz ölçüsünü kullanmıştır.
- Hece ölçüsünü musiki açısından yetersiz bulmuş bu sebeple de hiçbir şiirinde tercih etmemiştir.
- Şiirde biçime önem vermiştir.
- En çok kullandığı nazım şekli serbest müstezattır.
- Bazen dörtlüklerle de yazmıştır.
- Anlam açıklığını ikinci planda tutmuştur.
- Şiirlerinin dili iki dönemde incelenebilir. 1915 yılına kadar yazdığı şiirlerinde dili ağırken, 1915 sonrasında kaleme aldığı şiirlerinde dili daha sadedir.
- Nesir dili şiirlerinden daha sadedir. Nesir ile şiiri kesin çizgilerle birbirinden ayırmıştır.
- Sembolizm ve empresyonizm akımlarının etkisindedir.
- Saf (öz) şiir anlayışı ile eserler kaleme almıştır.
- O belde, Merdiven, Bir Günün Sonunda Arzu en bilindik şiirlerindendir.
Eserleri
Şiir: Göl Saatleri, Piyale.
Fıkra ve Sohbet: Bize Göre, Gurabahane-i Laklakan.
Gezi Yazısı: Frankfurt Seyahatnamesi.
YAHYA KEMAL BEYATLI
- Millî Edebiyat Dönemi’nin bağımsız sanatçılarındandır.
- Saf şiir anlayışı ile şiirler kaleme almıştır.
- Aruzu Türkçeye başarıyla uygulamıştır.
- Yahya Kemal, hece ölçüsünün yaygın olarak kullanıldığı bir dönemde Ok şiiri dışında bütün şiirlerini aruz ölçüsü ile yazmıştır.
- Divan şiiri geleneğinden yararlanmıştır.
- Divan şiirinin ögelerini taklide düşmeden yeni ile birleştirmiştir.
- Genellikle İstanbul, tarih, ölüm, tabiat, aşk, hayal, hatıra, deniz, sonsuzluk temalarını işlemiştir.
- Dil ve söyleyişe önem vermiştir.
- Düzyazı türünde de eserler vermiş ancak şiirleriyle tanınmıştır.
- Bazı şiirleri bestelenmiştir.
- Sessiz Gemi, en tanınmış şiirlerindendir.
Şiir: Kendi Gök Kubbemiz (Yeni tarzdaki şiirleri) , Eski Şiirin Rüzgarıyla (Divan tarzındaki şiirleri), Rubailer ve Hayyam Rubailerini Türkçe Söyleyiş (Şairin 40, Ömer Hayyam’ın 54 rubaisi)
Deneme, makale, sohbet: Aziz İstanbul, Eğil Dağlar, Edebiyata Dair, Siyasi Hikâyeler, Mektuplar- Makaleler, Tarih Musahabeleri.
Anı: Siyasi ve Edebi Portreler, Çocukluğum Gençliğim Siyasi ve Edebi Hatıralarım.