Alanında ünlü kişileri çeşitli yönleri ile tanıtmak, önemli olaylar ile ilgili düşüncelerini öğrenmek amacı ile zamanı önceden belirlenmiş sorulu cevaplı karşılıklı konuşmalara mülakat denir. Edebiyat dünyasında mülakat; bir yazar, şair, edebiyat eleştirmeni, akademisyen veya başka bir edebiyatçı ile yapılan derinlemesine görüşmeler olarak da tanımlanabilir. Bu tür mülakatlar, genellikle yazarın kişisel bakış açılarını, yaratma süreçlerini, edebi düşüncelerini ve eserlerine dair görüşlerini keşfetmek amacı ile yapılır. Mülakatlar sanatçıya dair daha fazla bilgi edinilmesini sağlarlar.
MÜLAKATIN ÖZELLİKLERİ:
- Öncelikle mülakat yapılacak kişinin mesleği, ilgi alanları, eserleri, yaptığı çalışmalar; görüşmenin amacı, görüşme yeri hakkında kısa bir bilgi verilir.
- Görüşmeci, mülakat yapacağı kişi hakkında muhakkak önceden bir ön araştırma yapmalı, bilgi toplamalı ve amacına uygun sorular hazırlamalıdır.
- Görüşmeci yansız bir tutum içerisinde olmalıdır. Aldığı cevapları değiştirmeden okura aktarmalıdır.
- Edebiyat mülakatları, diğer alanlardaki mülakatlardan farklı olarak genellikle daha sanatsal ve entelektüel bir bakış açısı taşır.
- Soru- cevap şeklinde gerçekleşir. Bir gazeteci, dergi editörü veya bir başka edebiyatçı mülakat yapılan kişiye çeşitli sorular yöneltir. Sorular genellikle sanatçının yaşamı, yazarlık kariyeri, eserleri ve sanat anlayışı üzerine yoğunlaşır.
- Soruların içeriği çok geniş bir yelpazeye yayılabilir: Yazarlık süreci (Yazarın nasıl yazdığı, hangi ritimle çalıştığı, yazmaya nasıl başladığı gibi sorular), eserler ve temalar, edebiyat anlayışı, kişisel yaşam, yaşadığı zorluklar, ilham kaynağı vb.
- Edebiyat mülakatlarından görüşülen sanatçının eserlerinden daha fazla kişisel perspektif edinmek mümkündür. Yazarlık süreci, duygu dünyası, eserlerinde işlediği temaların ardındaki kişisel motivasyonlar gibi konular gündeme gelir. Çünkü sanatçının yaşamı ve deneyimleri yazınsal dünyasına farklı anlamlar yükler. Eserlerini şekillerinden sanatçının hayatıdır da bir bakıma. Bu tür bir keşif de okuyucuların sanatçıyı daha iyi anlamasına yardımcı olabilir.
- Sanatçının eserlerine derinlemesine bir bakıştır.
- Mülakat, sanatçılara daha geniş bir perspektiften sorular sorulmasına olanak tanır.
- Birçok mülakatta sanatçının ilham kaynakları ve yaratma süreci üzerine de konuşulur. Çünkü bu, sanatçılara dair en çok merak edilen konulardan biridir. Nasıl bir ortamda çalıştıkları, mesela bir yazarın kitabındaki karakterleri nasıl yarattığı vb. konularda sorular sorulur.
- Görüşmeci mülakat esnasında ya ses kayıt cihazı ile ya da notlar alarak görüşmeyi kaydeder. Sonrası metni düzenleyerek yayımlar.
- Mülakat yayımlanırken konuşmaların içeriği değiştirilmemelidir.
Dikkat!
Ruşen Eşref Ünaydın ”Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülakat” adlı eseri ile Atatürk’ü kamuoyuna tanıtan ilk gazetecidir.