”Türk Dili ve Edebiyatına Giriş” ünitesi 10. sınıf edebiyat dersinin ilk ünitesidir. Bu ünitede; edebiyatın tarihle ilişkisi, edebiyatın din ile ilişkisi, Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasında etkili olan faktörler, Türk edebiyatının dönemleri ve özellikleri, Türkçenin tarihî gelişimi gibi konularla ilgili bilgi sahibi olabilirsiniz. Ünite detaylı olduğu için bu ünitedeki konulara aşağıdaki linklere tıklayarak ulaşabilirsiniz. EDEBİYATIN TARİH …
Efsane (Söylence) (10.SINIF 4. ÜNİTE)
Efsaneler; eskiden beri söylenegelen, gerçekten olmuş gibi kuşaktan kuşağa aktarılan, konusunu daha çok dinî ve tarihî olaylardan alan, olağanüstü olay ve kişilerden bahseden, bu kişileri açıklayan ve inandırmaya çalışan kısa öykülerdir. Bu yazıdan; efsanelerin özelliklerine, destan ile efsane arasındaki farklara, efsane örneklerine ulaşabilirsiniz. Efsaneler insanların çağında önemli gördükleri şahısları ya da yerleri kutsallaştırma tutumundan doğmuş …
Destan (10.SINIF 4. ÜNİTE)
Bir milletin başından geçen ve onları derinden etkileyen olayların olağanüstü şekilde manzum(şiirsel) olarak anlatan eserlere destan denir. Destanlar halkın ortak ürünüdür. Bir milletin kültürel mirasıdır. Çünkü bir toplumun değerlerini, inançlarını, ideallerini temsil ederler. Henüz bilimin ortaya çıkmadığı zamanlarda, mitolojik çağlarda ortaya çıkmış sözlü ürünlerdir. Eski çağlarda insanlar başlarından geçen olayları kendi arasında konuşurlar. Doğal afet, …
Divan Şiiri (10.SINIF 3. ÜNİTE)
İslâmiyet’in Türkler arasında kitleler hâlinde yayılmaya başlamasıyla her alanda olduğu gibi Türk edebiyatı da bir değişime uğramıştır. 13. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar Türk edebiyatı; halk ve divan edebiyatı olmak üzere iki koldan gelişimini sürdürmüştür. Divan edebiyatını meydana getiren kişiler medresede eğitim görmüş ve saray çevresinde yetişen aydın kişilerdir ve bu edebiyat İslam dini ekseninde gelişmiş …
Dini- Tasavvufi Halk Şiiri (Tekke Şiiri) (10.SINIF 3. ÜNİTE)
Tasavvuf; insanın İslâmiyet’i dayanak alarak kendi nefsini terbiye etmesi, güzel ahlaklı olması, dünyada bulunmasının sırrına vakıf olması ve bunun sonucunda da varlığın gerçeğine, hakikatine ulaşmasıdır. Tasavvuf bir yaşayış ve inanış biçimidir.İslâmiyet’in kitleler halinde yayılmasından sonra tasavvuf inancı da kısa bir süre sonraya ortaya çıkıp tekke ve tarikat çevrelerinde yayılmaya başlamıştır. Zamanla bu tekkelerin çevresinde bir …
Geçiş Dönemi Türk Edebiyatı Eserleri (10.SINIF 3. ÜNİTE)
Türkler, 751 Talas Savaşı’nda İslamiyet ile tanıştı ve İslamiyet’i benimsemeye başladılar. 10. yüzyıldan itibaren ise İslamiyet Türkler arasında kitleler halinde kabul edilmeye, yayılmaya başldı. İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devleti Karahanlılar oldu. İslamiyet’in yayılması ile birlikte yeni bir kültür ve medeniyet ile tanıştık. Yeni bir dini benimsemek, sosyal hayat başta olmak üzere birçok alanda önemli …
Anonim Halk Şiiri (10.SINIF 3. ÜNİTE)
Halk edebiyatı içerisinde söyleyeni bilinmeyen (anonim) ürünlerden oluşan bir şiir geleneğidir. Sözlü geleneğin bir parçası olarak şiirler yine halk edebiyatı döneminde oluşmuş ve nesilden nesle aktarılmıştır. Ancak sözlü olarak yayılırken söyleyeni unutulmuş ve yazıya geçirildiğinde söyleyeni bilinmediği için anonim olarak adlandırılmıştır. Türk edebiyatında anonim olan çok fazla şiir bulunmaktadır. Âşık edebiyatından farkı söyleyeninin bilinmemesidir. Anonim …
Âşık Tarzı Halk Şiiri (10.SINIF 3. ÜNİTE)
İslâmiyet öncesi Türk şiir geleneğinin devamıdır diyebiliriz. Çünkü İslâmiyet öncesi Türk edebiyatında, sözlü dönemde, şiirler; kam, baksı, şaman adı verilen kişiler tarafından ‘’kopuz’’ adı verilen çalgı ile söyleniyordu. Özellikle 15. Yüzyıldan itibaren bu kişilerin yerini ‘’âşıklar’’ almıştır. Şiirler saz eşliğinde kendisine has bir ezgi ile âşıklar tarafından söylenmiştir. Bu döneme ‘’âşık edebiyatı’’ adı verilmiştir. Âşıklık …
Halk Şiiri (10.SINIF 3. ÜNİTE)
İslâmiyet’in Türkler arasında kitleler hâlinde yayılmaya başlamasıyla her alanda olduğu gibi Türk edebiyatı da bir değişime uğramıştır. 13. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar Türk edebiyatı halk ve divan olmak üzere iki koldan farklı özelliklerle gelişimini sürdürmüştür. Bu yazımızda halk edebiyatı döneminde oluşturulan şiirleri yani nazım biçimlerini ve türlerini inceleyeceğiz. Halk edebiyatı üç döneme ayrılır: anonim halk …
ŞİİR (10.SINIF 3. ÜNİTE)
Duygu ve düşüncelerin etkili bir şekilde dizeler halinde anlatıldığı edebi türe şiir denir. Şiir en eski edebi ürünlerdendir. Yazıyla tanışmadığımız sözlü dönemde dahi edebiyatımızda şiir örnekleri mevcuttur. Dini törenlerde söylenen ölen kişinin ardından yaşanılan acıyı anlatan sagular, şölenlerde söylenen koşuklar, destanlar… Şiirin geçmişi çok köklüdür. Bu şiirlerden bazıları sonradan yazıya geçirilebilmiş ve günümüze kadar ulaşabilmiştir. …